Tính chất hoá học của Oxit, Oxit axit, Oxit bazơ và bài tập

Oxit Axit và Oxit Bazơ đã được đề cập tới trong nội dung bài ‘Oxi – không khí’ ở chương trình hoá học lớp 8. Dựa vào tính chất hoá học ta có 4 loại Oxit đó là Oxit Axit, Oxit Bazơ, Oxit lưỡng tính và Oxit trung tính.

Vậy Oxit Axit, Oxit Bazơ có tính chất hoá học cụ thể như thế nào, cách gọi tên các oxit ra sao? chúng ta cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

I. Oxit là gì? Phân loại và Cách gọi tên Oxit.

1. Oxit là gì?

– Định nghĩa: Oxit là hợp chất của hai nguyên tố, trong đó có một nguyên tố là Oxi.

Ví dụ: FeO, CuO, SO₂, P₂O₅,…

2. Cách gọi tên Oxit

– Tên Oxit Bazơ = Tên Kim loại (kèm hóa trị nếu kim loại có nhiều hóa trị) + “Oxit”

Ví dụ: Fe₂O₃: Sắt (III) oxit ; FeO: Sắt (II) oxit; CuO: Đồng (II) oxit;

– Tên Oxit Axit = (Tên tiền tố chỉ số nguyên tử của phi kim) + Tên phi kim + (tên tiền tố chỉ số nguyên tử Oxi) + “Oxit”

* Lưu ý: Tên tiền tố là mono thì không cần ghi, ví dụ:

Chỉ số	Tên Tiền tố	Ví dụ
1	Mono	CO: Cacbon (mono)oxit
2	Đi	CO₂: Cacbon đioxit
3	Tri	SO₃: Lưu huỳnh trioxit
4	Tetra
5	Penta	P₂O₅: Điphotpho Pentaoxit
…	…	…

3. Phân loại Oxit

– Để phân loại oxit người ta dựa vào tính chất hóa học của chúng với nước, axit, bazơ,…

– Các Oxit được chia thành 4 loại :

+ Oxit bazơ: Là những oxit khi tác dụng với dung dịch axit, tạo thành muối và nước.

* Ví dụ: Na₂O, CuO, BaO, FeO,…

+ Oxit axit: Là những oxit khi tác dụng với dung dịch bazơ, tạo thành muối và nước.

* Ví dụ: SO₂, SO₃, CO₂, P₂O₅,…

+ Oxit lưỡng tính: Là những oxit khi tác dụng với dung dịch bazơ, và khi tác dụng với dung dịch axit tạo thành muối và nước.

* Ví dụ: Al₂O₃, ZnO,…

+ Oxit trung tính: Còn được gọi là oxit không tạo muối, là những oxit không tác dụng với axit, bazơ, nước.

* Ví dụ: CO, NO,…

II. Tính chất hoá học của Oxit (Oxit bazo, Oxit axit)

1. Tính chất hoá học của Oxit bazơ

a) Oxit bazo tác dụng với nước

– Một số oxit bazơ tác dụng với nước ở nhiệt độthường là : Na₂O; CaO; K₂O; BaO;… tạo ra bazơ tan (kiềm) tương ứng là: NaOH, Ca(OH)₂, KOH, Ba(OH)₂

• Oxit bazơ + H₂O → Bazơ

Na₂O + H₂O → 2NaOH

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

BaO + H₂O → Ba(OH)₂

b) Oxit bazo tác dụng với axit

– Oxit bazơ tác dụng với axit tạo thành muối và nước.

• Oxit bazơ + axit → muối + nước

Ví dụ:

CuO + 2HCl → CuCl₂ + H₂O

CaO + 2HCl → CaCl₂ + H₂O

Na₂O + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + H₂O

c) Oxit bazo tác dụng với oxit axit

– Một số oxit bazơ (CaO, BaO, Na₂O, K₂O,…) tác dụng với oxit axit tạo thành muối.

• Oxit bazơ + Oxit axit → muối

Na₂O + CO₂ → Na₂CO₃

CaO + CO₂ → CaCO₃↓

BaO + CO₂ → BaCO₃↓

* Lưu ý: Oxit bazo tác dụng được với nước thì tác dụng với Oxit axit

2. Tính chất hoá học của Oxit axit

– Oxit axit ngoài cách gọi tên như trên còn có cách gọi khác là: ANHIDRIC của axit tương ứng.

Ví dụ: SO₂: Anhidric sunfurơ (Axit tương ứng là H₂SO₃: axit sunfurơ)

a) Oxit axit tác dụng với nước

– Nhiều oxit axit tác dụng với nước tạo thành dung dịch axit.

– Một số oxit axit tác dụng với nước ở điều kiện thường như: P₂O₅, SO₂, SO₃, NO₂, N₂O₅, CO₂, CrO₃,.. tạo ra axit tương ứng như: H₃PO₄, H₂SO₃, H₂SO₄, HNO₃, H₂CO₃, H₂Cr₂O₇,…

• Oxit axit + H₂O → Axit

Ví dụ:

4NO₂ + 2H₂O + O₂ → 4HNO₃

CO₂ + H₂O → H₂CO₃

CrO₃ + H₂O → H₂CrO₄ → H₂Cr₂O₇

N₂O₅ + H₂O → 2HNO₃

SO₃ + H₂O → H₂SO₄

* Chú ý: NO, N₂O, CO không tác dụng với nước ở điều kiện thường (nhiệt độ thường).

b) Oxit axit tác dụng với bazơ

– Oxit axit tác dụng với dung dịch bazơ tạo thành muối và nước.

Ví dụ:

CO₂ + Ca(OH)₂ CaCO₃+ H₂O

P₂O₅ + NaOH → Na₃PO₄ + H₂O

SO₃ + NaOH → NaHSO_{4 (muối axit)}

NaHSO₄ + NaOH → Na₂SO₄ + H₂O _{(muối trung hòa)}

SO₃ + 2NaOH → Na₂SO₄ + H₂O

c) Oxit axit tác dụng với oxit bazơ

– Oxit axit tác dụng với một số Oxit bazơ (CaO, BaO, Na₂O, K₂O,…) tạo thành muối.

Ví dụ:

Na₂O + SO₂ → Na₂SO₃

CO₂_(k) + CaO → CaCO₃

d) Oxit lưỡng tính

– Là những Oxit vừa tác dụng với dung dịch axit, vừa tác dụng với dung dịch bazơ, ví dụ như: Al₂O₃, ZnO, SnO, Cr₂O₃,…

Ví dụ:

Al₂O₃ + 6HCl → 2AlCl₃ + 3H₂O

Al₂O₃+ 2NaOH → H₂O + 2NaAlO₂ (natri aluminat)

e) Oxit trung tính

– Còn gọi là Oxit không tạo muối, là những Oxit không tác dụng với axit, bazơ, muối, ví dụ như: NO, N₂O, CO,…

III. Bài tập về Oxit axit, Oxit bazo

* Bài 1 trang 6 sgk hoá 9: Có những oxit sau: CaO, Fe₂O₃, SO₃. Oxit nào có thể tác dụng được với:

a) Nước.

b) Axit clohiđric.

c) Natri hiđroxit.

Viết các phương trình phản ứng.

* Lời giải bài 1 trang 6 sgk hoá 9:

a) Những oxit tác dụng với nước:

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

SO₃ + H₂O → H₂SO₄

b) Những oxit tác dụng với axit clohiđric:

CaO + 2HCl → CaCl₂ + H₂O

Fe₂O₃ + 6HCl → 2FeCl₃ + 3H₂O

c) Những oxit tác dụng với dung dịch natri hiđroxit:

SO₃ + NaOH → NaHSO₄

SO₃ + 2NaOH → Na₂SO₄ + H₂O.

* Bài 2 trang 6 sgk hoá 9: Có những chất sau: H₂O, KOH, K₂O, CO₂. Hãy cho biết những cặp chất nào có thể tác dụng với nhau.

* Lời giải bài 2 trang 6 sgk hoá 9:

Những cặp chất tác dụng với nhau từng đôi một:

H₂O + CO₂ → H₂CO₃

H₂O + K₂O → 2KOH

2KOH + CO₂ → K₂CO₃ + H₂O

KOH + CO₂ → KHCO₃

K₂O + CO₂ → K₂CO₃

* Bài 3 trang 6 sgk hoá 9: Từ những chất sau: Canxi oxit, lưu huỳnh đioxit, cacbon đioxit, lưu huỳnh trioxit, kẽm oxit, em hãy chọn một chất thích hợp điền vào các phản ứng:

a) Axit sunfuric + … → kẽm sunfat + nước

b) Natri hiđroxit + … → natri sunfat + nước

c) Nước + … → axit sunfurơ

d) Nước + … → canxi hiđroxit

e) Canxi oxit + … → canxi cacbonat

Dùng các công thức hóa học để viết tất cả những phương trình phản ứng hóa học trên.

* Lời giải bài 3 trang 6 sgk hoá 9:

a) H₂SO₄ + ZnO → ZnSO₄ + H₂O

b) 2NaOH + SO₃ → Na₂SO₄ + H₂O

c) H₂O + SO₂ → H₂SO₃

d) H₂O + CaO → Ca(OH)₂

e) CaO + CO₂ → CaCO₃

* Bài 4 trang 6 sgk hoá 9: Cho những oxit sau: CO₂, SO₂, Na₂O, CaO, CuO. Hãy chọn những chất đã cho tác dụng với:

a) nước để tạo thành axit.

b) nước để tạo thành dung dịch bazơ.

c) dung dịch axit để tạo thành muối và nước.

d) dung dịch bazơ để tạo thành muối và nước.

Viết các phương trình phản ứng hóa học trên.

* Lời giải bài 4 trang 6 sgk hoá 9:

a) CO₂, SO₂ tác dụng với nước tạo thành axit:

CO₂ + H₂O → H₂CO₃

SO₂ + H₂O → H₂SO₃

b) Na₂O, CaO tác dụng với nước tạo thành dung dịch bazơ:

Na₂O + H₂O → 2NaOH

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

c) Na₂O, CaO, CuO tác dụng với axit tạo thành muối và nước:

Na₂O + 2HCl → 2NaCl + H₂O

CaO + H₂SO₄ → CaSO₄ + H₂O

CuO + H₂SO₄ → CuSO₄ + H₂O

d) CO₂, SO₂ tác dụng với dung dịch bazơ tạo thành muối và nước:

CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

SO₂ + 2NaOH → Na₂SO₃ + H₂O

* Bài 5 trang 6 sgk hoá 9: Có hỗn hợp khí CO₂ và O₂. Làm thế nào có thể thu được khí O₂ từ hỗn hợp trên? Trình bày cách làm và viết phương trình phản ứng hóa học.

* Lời giải bài 5 trang 6 sgk hoá 9:

Dẫn hỗn hợp khí CO₂ và O₂ đi qua bình đựng dung dịch kiềm (dư) (Ca(OH)₂, NaOH…) khí CO₂ bị giữ lại trong bình, do có phản ứng sau:

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃↓ + H₂O

Hoặc CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

* Bài 6 trang 6 sgk hoá 9: Cho 1,6g đồng (II) oxit tác dụng với 100g dung dịch axit sunfuric có nồng độ 20%.

a) Viết phương trình phản ứng hóa học.

b) Tính nồng độ phần trăm các chất có trong dung dịch sau khi phản ứng kết thúc.

* Lời giải bài 6 trang 6 sgk hoá 9:

– Theo bài ra, cho 1,6g đồng (II) oxit tác dụng với 100g dung dịch axit sunfuric nên ta có:

$small n_{CuO}=frac{m}{M}=frac{1,6}{80}=0,02(mol).$

$small n_{H_{2}SO_{4}}=frac{m_{ct}}{m_{dd}}=frac{20}{98}approx 0,2(mol).$

a) Phương trình hoá học của phản ứng:

CuO + H₂SO₄ → CuSO₄ + H₂O

b) Theo phương trình phản ứng trên thì lượng CuO tham gia phản ứng hết, H₂SO₄ còn dư.

– Nên khối lượng CuSO₄ tạo thành được tính theo số mol CuO:

n_CuSO4= n_CuO = 0,02 (mol) ⇒ m_CuSO4 = 0,02.160 = 3,2 (g).

– Khối lượng H₂SO₄ dư sau phản ứng là:

m_H2SO4 = 20 – 98.0,02= 18,04 (g).

– Nồng độ phần trăm của các chất trong dung dịch sau phản ứng là:

C%_(CuSO4) = $small frac{3,2}{100+1,6}$ .100% = 3,15%

C%_(H2SO4) = $small dpi{100} fn_cm small frac{18,04}{100+1,6}$ .100% = 17,76%

Hy vọng với bài viết về tính chất hoá học của Oxit, Oxit axit, Oxit bazơ và bài tập ở trên hữu ích cho các em. Mọi góp ý và thắc mắc các em vui lòng để lại bình luận dưới bài viết để HayHocHoi.Vn ghi nhận và hỗ trợ, chúc các em học tập tốt.

¤ Nội dung cùng chương 1:

» Bài 2: Một Số Oxit Quan Trọng

» Bài 3: Tính Chất Hóa Học Của Axit

¤ Có thể bạn muốn xem: